Viðmið um æðri menntun og prófgráður á Íslandi eru kerfisbundin lýsing á uppbyggingu náms- og prófgráða á háskólastigi sem taka sérstaklega til viðmiða um lærdóm (e. learning outcomes) við námslok. Allir háskólar á Íslandi sem öðlast viðurkenningu mennta- og menningarmálaráðherra samkvæmt lögum um háskóla nr. 63/2006 skulu fylgja þeim viðmiðum sem hér eru sett fram.
Hér á eftir er gerð grein fyrir þeim viðmiðum sem háskólar skulu hafa við lýsingu á þekkingu, leikni og hæfni nemenda þegar þeir hafa lokið ólíkum prófgráðum. Einnig er fjallað um tengsl viðmiðanna við gæðaeftirlit með háskólastarfi.
1. Uppbygging æðri menntunar
1.1 Háskólanám.
Hlutverk háskóla er skilgreint í lögum um háskóla nr. 63/2006, en þau lög taka til skóla sem veita æðri menntun er leiðir til prófgráðu eða annars lokaprófs á háskólastigi. Hugtakið æðri menntun á við alla menntun á háskólastigi. Þar er átt við skóla sem teljast vera hefðbundnir háskólar, þar sem lögð er stund á kennslu og rannsóknir á mörgum fræðasviðum, og háskóla með afmarkaðra starfssvið eða kennslustofnanir án rannsóknaskyldu.
Þau viðmið um æðri menntun og prófgráður sem hér birtast eiga við um háskóla sem heyra undir mennta- og menningarmálaráðuneytið. Í töflu 1 má sjá skipulag og uppbyggingu prófgráða í íslenskum háskólum.
Hér á eftir er gerð grein fyrir þeim viðmiðum sem háskólar skulu hafa við lýsingu á þekkingu, leikni og hæfni nemenda þegar þeir hafa lokið ólíkum prófgráðum. Einnig er fjallað um tengsl viðmiðanna við gæðaeftirlit með háskólastarfi.
1. Uppbygging æðri menntunar
1.1 Háskólanám.
Hlutverk háskóla er skilgreint í lögum um háskóla nr. 63/2006, en þau lög taka til skóla sem veita æðri menntun er leiðir til prófgráðu eða annars lokaprófs á háskólastigi. Hugtakið æðri menntun á við alla menntun á háskólastigi. Þar er átt við skóla sem teljast vera hefðbundnir háskólar, þar sem lögð er stund á kennslu og rannsóknir á mörgum fræðasviðum, og háskóla með afmarkaðra starfssvið eða kennslustofnanir án rannsóknaskyldu.
Þau viðmið um æðri menntun og prófgráður sem hér birtast eiga við um háskóla sem heyra undir mennta- og menningarmálaráðuneytið. Í töflu 1 má sjá skipulag og uppbyggingu prófgráða í íslenskum háskólum.
Á fyrsta háskólaþrepi eru tvö stig skv. íslenska hæfnirammanum um menntun, diplómapróf (5.1) og bakkalárgráða (5.2).
Diplómapróf (5.1) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 60 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið.
Bakkalárgráða (5.2) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 180 – 240 ECTS einingum af skipulagðri námsleið
Á öðru háskólaþrepi eru tvö stig, lokapróf á meistarastigi og önnur meistarapróf (6.1) og meistaragráða (6.2).
Lokapróf á meistarastigi og önnur meistarapróf (6.1) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 60 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 2. Undir lokapróf á meistarastigi fellur allt meistaranám sem felur í sér 60-89 ECTS einingar. Undir önnur meistarapróf fellur það meistaranám sem felur í sér 90-120 ECTS einingar en innihalda ekki 30 ECTS einingar rannsóknarverkefni/lokaverkefni.
Meistaragráða (6.2.) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 90 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 2. Meistaragráða inniheldur að minnsta kosti 30 ECTS eininga rannsóknarverkefni/lokaverkefni.
Á þriðja háskólaþrepi eru tvö stig, meistarapróf á doktorsstigi (7.1) og doktorspróf (7.2).
Meistarapróf á doktorsstigi (7.1. Master of Philosophy) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið að minnsta kosti helmingi (90 - 180 ECTS einingum) af skipulagðri námsleið til doktorsprófs á háskólaþrepi 3. Meistarapróf á doktorsstigi skal innihalda að minnsta kosti 90 eininga rannsóknarverkefni. Hægt verður að veita meistarapróf á doktorsstigi í undantekningartilfellum og ekki er mögulegt að innrita nemendur á þetta námsstig.
Doktorsgráða (7.2) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið að minnsta kosti 180 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 3. Doktorsgráða skal innihalda rannsóknarverkefni sem stenst alþjóðleg viðmið um doktorsverkefni og staðist hefur doktorsvörn.
Diplómapróf (5.1) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 60 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið.
Bakkalárgráða (5.2) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 180 – 240 ECTS einingum af skipulagðri námsleið
Á öðru háskólaþrepi eru tvö stig, lokapróf á meistarastigi og önnur meistarapróf (6.1) og meistaragráða (6.2).
Lokapróf á meistarastigi og önnur meistarapróf (6.1) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 60 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 2. Undir lokapróf á meistarastigi fellur allt meistaranám sem felur í sér 60-89 ECTS einingar. Undir önnur meistarapróf fellur það meistaranám sem felur í sér 90-120 ECTS einingar en innihalda ekki 30 ECTS einingar rannsóknarverkefni/lokaverkefni.
Meistaragráða (6.2.) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið 90 – 120 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 2. Meistaragráða inniheldur að minnsta kosti 30 ECTS eininga rannsóknarverkefni/lokaverkefni.
Á þriðja háskólaþrepi eru tvö stig, meistarapróf á doktorsstigi (7.1) og doktorspróf (7.2).
Meistarapróf á doktorsstigi (7.1. Master of Philosophy) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið að minnsta kosti helmingi (90 - 180 ECTS einingum) af skipulagðri námsleið til doktorsprófs á háskólaþrepi 3. Meistarapróf á doktorsstigi skal innihalda að minnsta kosti 90 eininga rannsóknarverkefni. Hægt verður að veita meistarapróf á doktorsstigi í undantekningartilfellum og ekki er mögulegt að innrita nemendur á þetta námsstig.
Doktorsgráða (7.2) er skilgreint sem:
Námslok frá háskóla þar sem nemandi hefur lokið að minnsta kosti 180 ECTS einingum af skipulagðri námsleið á háskólaþrepi 3. Doktorsgráða skal innihalda rannsóknarverkefni sem stenst alþjóðleg viðmið um doktorsverkefni og staðist hefur doktorsvörn.